Kırat Âlimi Leys bin Hâlid el-Bağdâdî

Leys bin Hâlid el-Bağdâdî hazretleri Kırâat-i seb’a imamlarından Kisâî’nin meşhur iki râvisinden biridir. Kıraat ilmini, kırâat-i seb’a imamlarından olan Ali bin Hamza el-Kisâî’den öğrendi ve onun önde gelen ta­lebeleri arasında yer aldı. 240 (m. 854)’de vefat etti.

Bir dersinde şunları anlattı:

Kur’an-ı kerim okurken on edep lâzımdır:

1- Abdestli ve kıbleye karşı hürmetle okumalı.

2- Ağır ağır ve mânasını düşünerek okumalı. Mânasını bilmeyen de ağır okumalıdır.

3- Ağlayarak okumalıdır.

4- Her âyetin hakkını vermeli, yâni azap âyetini okurken, korkarak, rahmet âyetlerini heveslenerek, tenzîh âyetlerini tesbîh ederek okumalı. Kur’an-ı kerim okumaya başlarken E’ûzü ve Besmele çekmelidir.

5- Kendisinde riyâ, yâni gösteriş uyanırsa veya namaz kılana mani oluyorsa, yavaş sesle okumalıdır. Hâfızların mushafa bakarak okumaları, ezber okumaktan daha çok sevaptır. Çünkü, gözler de ibâdet etmiş olur.

6- Kur’an-ı kerimi güzel sesle ve tecvîd üzere okumalıdır. Harfleri, kelimeleri bozarak tegannî etmek haramdır.

7- Kur’an-ı kerim Allahü teâlânın kelâmıdır, sıfatıdır, kadîmdir. Ağızdan çıkan harfler, ateş demeye benzer. Ateş demek kolaydır. Fakat ateşe kimse dayanamaz. Bu harflerin mânaları da böyledir. İşte insanların çoğu da, böyle, Kur’an-ı kerimden yalnız ses duyarlar ve Kur’an, harf ve sesten başka bir şey değildir zannederler. Nasıl her insanın bir ruhu vardır ve ruhu, insanın şekline benzemez ise, bu harfler de, insan gibi şekildir. Harflerin manaları ise, insanın ruhu gibidir. İnsanın şerefi, kıymeti, ruh ile olduğu gibi, harflerin şerefi de manaları iledir.

8- Kur’an-ı kerimi okumadan evvel, bunu söyleyen Allahü teâlânın büyüklüğünü düşünmelidir. Kimin sözü söyleniyor, ne tehlikeli iş yapılıyor düşünmelidir.

Kur’an-ı kerime dokunmak için, temiz el lâzım olduğu gibi, onu okumak için de, temiz kalb lâzımdır.

9- Okurken başka şeyler düşünmemelidir. Bir kimse, bir bahçeyi dolaşırken, gördüklerini düşünmezse, o bahçeyi dolaşmış olmaz. Kur’an-ı kerim de, müminlerin kalblerinin dolaşacağı yerdir. Onu okuyan, ondaki acâiplikleri ve hikmetleri düşünmelidir.

10- Her kelimeyi okurken mânasını düşünmeli ve anlayıncaya kadar tekrar etmelidir. Lezzet bulunca da, tekrar etmelidir.