Evli çiftlerin arzu etmelesine rağmen, çocuk sahibi olmamaları hâli. Sterlite olarak isimlendirilen kısırlık kalıcıdır. Kadında rahmin yokluğu buna misaldir. İnfertilite olarak isimlendirilen kısırlık ise, tedavi edilebilir. sebeplere bağlıdır.
Kısırlık; evli çiftlerini yaklaşık yüzde 15 kadarında vuku bulmaktadır. Genel olarak; evlilikte bir yavruya sahip olamamanın sebebi olarak hemen daima kadınlar görülür ve böyle bir ailede daima kadın, doktora müracaat edip, çocuk sahibi olamamasının sebebini öğrenmek ister. Fakat böyle ailelerin bir çocuğunda çocuksuz kalmanın sebebi erkek de olabilmektedir. Bir ailede mevcut kısırlığın sebebi; yüzde 60-70 nisbetinde kadına, yüzde 30-40 nisbetinde erkeğe aittir. Son zamanlardaki bazı araştırmalar kadın ve erkekteki kısırlık nisbetinin aynı olduğu ortaya koymuştur.
Sebepleri: Fizyolojik (normal tabii) kısırlık ergenlikten önce, gebelik esnasında ve 28 günlük âdet seyrinin ilk yarısında görülür.
Patalojil, yâni bir anormalliğe veya hastalığa bağlı kısırlık sebepleri erkeğe veya kadına bağlı olabildiği gibi, ikisine ait nisbeten ehemmiyetsiz hastalık veya anormalliklerin birleşmesi neticesinde de ortaya çıkabilir. Kısırlığın önemli sebepleri şunlardır:
1) Erkekte spermin yetersiz üretilmesi (bazen kabakulaktan olur)
2) Erkek üretim organları yollarında sperm ifrazatını engelleyici bir tıkanıklık (sık olarak bel soğukluğu neticesi meydana gelir)
3) Prostat ifrazatındaki değişiklikler
4) Rahim boynunda sperm geçişini engelleyici normal olmayan salgılar.
5) Rahim şekil bozuklukları.
6) Fallop tüplerinin bir hastalık neticesi tıkanmaları.
7) Yumurtalıklarda yumurta meydana gelmemesi.
8) Rahimde tümör ve tüberküloz gibi iltihaplar.
9)Hormonal bozukluklar (tiroid bezinin az çalışması gibi).
10) İleri derecede vitamin eksikliği.
11) Keyif verici zehirlere düşkünlük.
12) Psikolojik uyumsuzluklar.
Tedavisi: Ovulasyon zamanın tespit edilmeye çalışılması önemlidir. Yâni, iki âdet zamanın genellikle ortasına rastlayan dönemde, ovumun (yumurtanın) yumurtalıklardan ayrılıp rahme düştüğü gün, sabahları kalkmadan sürekli ölçülen ve bedenin bazal ısısı olarak bilinen sıcaklıkta hafif bir yükselmenin görülmesi, alt karında duyulan rahatsızlıkla ve bazen hafif bir kanama ile anlaşılır.
Eğer erkekte kısırlık sebebinin psikolojik olduğu düşünülüyorsa, erkeğe ruhi tedavi uygulanmalı, ameliyat gerektiren bir durum varsa (yollarda tıkanıklık, varikosel, hidrosel) ameliyat yapılmalı, gerekliyse hormon ve vitamin verilmeli ve kısırlık sebebi giderilmeye çalışılmalıdır.
Kadında genital organların yapılarındaki değişiklikler cerrahi olarak düzeltilebilirler. Tüplerin tıkanıklığı da, cerrahi olarak düzeltilegelmiştir. Ancak başarılı olması halinde oluşacak gebeliklerde, tüp içinde veya rahim dışında embriyon teşekkülü az sayılamayacak ölşülerdedir ve daha büyük ameliyatları gerektirmektedir.
Yumurtalıklarda ovumun meydana gelmemesi, zor tedavi edilen bir hastalıktır. Ovulasyonun tembih edici zorlayıcı ilâçlar, 1960’larda sentez edilip piyasaya sürülmüştür. İnsan hipofiz bezi gonadotropinleri, klomiphene sitrat ve diğer hormonlar böyledir. Bunları kullanmaktaki tehlike; çok sayıda yumurtanın rahme düşmesi ve beş, altı ve hatta yedi çocuğun birden teşekkülüne sebep olmalarıdır.