Sual: Seferi cemaatle namazı nasıl kılar?
CEVAP
Misafir imam, namaz içinde, mukim olmaya niyet edip, 4 rekat kılsa, cemaatin de namazı sahih olur.
Seferi imama uyan mukim, imam selam verdikten sonra kalan rekatları tamamlarken secde-i sehvi gerektiren bir şey yaparsa, secde-i sehv yapar.
Bir kimse, namaz vaktinin sonunda sefere çıksa, bu namazı kılmamış ise, iki rekat kılar. Vaktin sonunda vatanına gelse, bu vaktin namazını kılmamış ise, dört rekat kılar.
Misafir imama uyan mukim, ilk teşehhüdde salevatları okumaz. Ettehıyyatüyü yavaş okur. Misafir, Cuma günü ahir zuhur namazını iki rekat olarak kılar.
İstanbul’da öğrenci olan bir kimse, haftanın herhangi bir gününde bir iş için seferi uzaklığa gitse, sefer dönüşünde de bu hafta da falan yere gideceğim diye de niyet etse İstanbul’da seferi olur.
Seferiliğe ait yeteri bilgiye sahip olmayan bir kişi seferi olduğundan şüphe ederse, mukim olur. Namazlarını 4 rekat olarak kılması gerekir. Tahmininde yanılsa bile kasten 4 kılmadığı için mazur sayılır. Fakat seferi değilken 2 kılarsa, kıldığı namazları kaza etmesi gerekir. İhtiyatlı hareket etmelidir.
Seferde, Şafii veya Maliki’yi taklit eden yolcu, ikindi ile cem ederek kılmak için, öğleyi geciktirirse, öğle vakti çıktıktan sonra, öğleyi kılmadan önce mukim olsa, önce öğle namazını kaza eder. Öğleyi kazaya bıraktığı için günaha girmez. Çünkü namazı özürsüz kazaya bırakmak günahtır. Burada seferde olmak özrü ile kazaya bırakıldığı için günah olmaz.
Sual: Misafir, gittiği yerde istediği gibi hareket edebilir mi? Teklif edilmeden imamlığa geçebilir mi?
CEVAP
Bir eve misafir gidildiği zaman ev sahibinin gösterdiği yere oturmalıdır. Namaz kılarken ev sahibi imam olur veya imamı tayin eder. Kısacası oranın amiri ev sahibidir. Hadis-i şerifte buyuruldu ki:
(Bir arkadaşınızın yanına gidince, yanından ayrılıncaya kadar arkadaşınız sizin emirinizdir.) [İbni Adiy]
Sual: Öğle namazında, mukim cemaatte imam olan seferi kimse, unutup dört rekat kılsa, bir kısmı imamla birlikte, dört kılsa, bir kısmı da imam üçüncüye kalkınca, kendi başına kalan iki rekatı tamamlasa, ne olur?
CEVAP
Seferi imama sonuna kadar uyan mukimlerin namazları bozulur. Çünkü farz kılan, nafile kılana uyamaz. İki rekat kıldıktan sonra, imama uymayıp diğer iki rekatı kendi başına tamamlayanların namazları ise sahih olur.
Sual: Seferi olan cemaat, mukim olan imama uyması durumunda 4 rekatlı farz namazları nasıl kılar?
CEVAP
Dört rekat olarak kılarlar.
Sual: Seferi olan bir imama mukim biri uyarsa namazını kısa mı kılar yoksa uzun mu kılar?
CEVAP
Mukim namazını kısaltamaz. Kaç rekatsa öyle kılar. Mesela öğle namazı ise 4 rekata tamamlar.
Sual: İkindi namazının son rekatına yetişen seferi kimse, imamın seferi olduğunu zannederek 2 rekat kılsa, sonra imamın mukim olduğunu öğrense ne yapması gerekir?
CEVAP
Zan ile hareket edilmez. İmamın seferi olduğu bilinmiyorsa mukim olduğu anlaşılır. Vakit çıkmamışsa iade etmek, vakit çıkmışsa kaza etmek gerekir.
Sual: İkindi namazının son rekatına yetişen seferi kimse, imamın mukim olduğunu zannederek 4 rekat kılsa, sonra imamın seferi olduğunu öğrense ne yapması gerekir?
CEVAP
Kasten 4 rekat kılmadığı için mahzuru yoktur.
Sual: Seferi imam, mukim cemaate Cuma namazı kıldırabilir mi?
CEVAP
Kıldırabilir.
Sual: Seferi imama uyan mukim, imam selam verdikten sonra secde-i sehvi icap eden bir şey yapsa, secde-i sehv gerekir mi?
CEVAP
İmamla kılarken, cemaattan biri, hata yaparsa secde-i sehv yapmaz. İmam selam verdikten sonra kalan rekatları tamamlarken secde-i sehvi gerektiren bir şey yaparsa, o zaman secde-i sehv yapar.
Sual: Mukimken seferi olan imama uydum. İmam, yanılıp üçüncü rekata kalkıp dörde tamamladı. Ben, tek başıma iki rekat daha kıldım. Seferi biri de, imam ayağa kalkınca selam verdi. Diğer seferiler dört rekat kıldı. Hangilerinin namazı sahih oldu?
CEVAP
Sizin namazınız sahih olmuştur. Ayrıca, imam üçüncü rekata kalkınca selam veren seferinin namazı da sahih olmuştur. Fakat dört rekat kılan seferilerin namazı mekruh olmuştur.
Sual: Misafir imama uyan mukim, ilk teşehhüdde salevatları okur mu?
CEVAP
Salevatları okumaz. Ettehıyyatüyü yavaş okur.
Sual: Seferde 4 rekat kılan Şafii’ye, mukim Hanefi uyabilir mi?
CEVAP
Uyabilir.
Sual: Seferde de, cemaatle namaz kılmak sünnet mi?
CEVAP
Evet.
Sual: Öğle vakti misafirlerle uyuyakalmışız. İkindi vaktinde öğle namazını cemaatle kaza ederken, ev sahibi olarak ben imam oldum. Seferi olan bu misafirlerin, mukim olduğum için bana uyarak kıldıkları namaz sahih oldu mu?
CEVAP
Sahih olmadı. Çünkü misafirlerin ilk oturuşu farz, mukim olan imamın ilk oturuşu vaciptir. Farz kılan bir kimse, nafile veya vacip kılan imama uyamadığı gibi, bir rüknü farz olarak eda edecek kimse de, onu nafile veya vacip olarak eda eden imama uyamaz. (Redd-ül Muhtar)
Sual: Tam İlmihal’in cemaatle namaz bahsinin sondan ikinci paragrafında, (Misafir, dört rekatlı olan farzları eda ederken, mukime uyabilir. Mukim imama vakit içinde uyan misafirin namazı değişerek, imamın namazı gibi dört rekat olur. Fakat misafir kazayı iki rekat kılması gerektiğinden, mukim imama uyamaz. Çünkü, oturması ve okuması farz olan, nafile olana uymuş olur) deniyor. Bunun izahı nasıldır?
CEVAP
Seferi olan kimse, öğle, ikindi ve yatsı namazını kılamayıp kazaya bırakınca, kazayı iki rekat kılması gerektiğinden, aynı namazı kaza eden mukim imama uyamaz. Çünkü, mukim imamın, ikinci rekatın sonunda oturması farz değildir. Seferi olanın ise, oturması farz olduğundan mukim imama uyamaz.
Seferi olan kimse, vakit namazlarında mukim imama uyabilir.
Sual: Bir arkadaş, (S. Ebediyye kitabında, misafir olan mukim imama ikinci rekâttan sonra uyamaz yazıyor) diyerek cemaate uymadı. Böyle bir şey var mı?
CEVAP
Böyle bir şey yok. Misafir olan her rekâtta mukim imama uyabilir. S. Ebediyye’de şöyle diyor:
Misafir, dört rekâtlı olan farzları eda ederken, mukime uyabilir. Yetişemediği rekât olursa, imam selam verdikten sonra dörde tamamlar. Çünkü, mukim imama, vakit içinde uyan misafirin namazı değişerek, imamın namazı gibi dört rekât olur.
Sual: Seferi imam son teşehhüdde, salli barik ve Rabbena’yı okurken, mukim olan cemaat Ettehıyyatü’yü okuduktan sonra kelime-i şehadeti tekrar eder mi?
CEVAP
Tekrar etmesi iyi olur. Susup beklemesi de caizdir.
Sual: Seferi imam, iki rekât kılması gereken farzı dört kılarsa, kendisinin ve cemaatin namazı sahih olur mu?
CEVAP
Seferi olan imam, ikinci rekâtta teşehhüdü okuduktan sonra, yanılıp üçüncü rekâta kalksa ve namazı dörde tamamlasa, imamın ve ona uyan seferilerin namaz sahih olur. Mukimlerin namazı sahih olmaz; çünkü imamın son iki rekâtı nafile olur. Nafile kılana, farz kılanlar uyamaz.
Seferi imam, ikinci rekâtta teşehhüdü okuyup, üçüncü rekâta kalkınca, seferi olan cemaat kalkmayıp, selam verse, namazları sahih olur. İmama uyup dört rekât kılan seferilerin namazlarıysa, mekruh olur. Mukimlerinse hiç sahih olmaz.
Sual: Misafir imam, namaza başlayınca, mukim olmaya niyet edip, 4 rekat kılsa, cemaatin de namazı sahih olur mu?
CEVAP
Evet, sahih olur. Mukim olan kimse, seferi olan imama uyarsa, imam yanılıp üçüncü rekata kalkıp dörde tamamlarsa, imamın namaz sahih olur, ona uyan cemaatin namazı sahih olmaz. Seferi bir kimse, seferi imam üçüncü rekata ayağa kalkınca selam verse, namazı sahih olur. Fakat bilerek dört rekat kılan seferilerin, namazı mekruh olur.
Mesbuk ve nafile
Sual: İmam, öğlenin farzını kıldırırken, Ettehıyyatü’yü okuduktan sonra yanılarak beşinci rekâta kalkıp, altıncı rekâtı da kılıp selam verdi. Mesbuk olan bir arkadaş da, imam selam verdikten sonra kalkıp bir rekât daha kıldı. Mesbuk arkadaşın namazı sahih oldu mu?
CEVAP
İmamın kıldığı beşinci ve altıncı rekâtlar nafile olduğundan, farz kılan, nafile kılan imama uyduğu için namazı sahih olmadı.
Kelime-i şehadeti tekrar etmek
Sual: Seferi imama uyan mukimin, imam son oturuşta Salli, Barik ve Rabbenâ’yı okurken, kelime-i şehadeti tekrar etmesi iyi olur mu?
CEVAP
Evet, iyi olur.