Şeyhülislâm Sa’dî Çelebi

Sa’dî Çelebi, Osmanlı Şeyhülislâmlarının onuncusudur. Kastamonu’nun Daday ilçesinde doğdu. 945 (m. 1538) senesinde İstanbul’da vefât etti.

Bir dersinde şunları anlattı:
Bilmiş ol ki, kalp bir kale, şeytan da kaleye girmek isteyen bir düşman gibidir. Kalbi şeytanın vesveselerinden korumak borç ve herkese “farz-ı ayn”dır. Şehvet ve gazap şeytanın giriş yollarıdır. Câhil sofu, şeytanın maskarasıdır. İşsize (boş gezene) şeytan iş bulur. İnsan şeytan gibidir, fakat insana benzer şeytan yoktur. Boş karın şeytanın zindanıdır. Çünkü ekmek derdi onun hîlesine, düzenine manidir.

İblis, İsa aleyhisselama gözükerek onu şehâdete davet etti. İsa aleyhisselam cevaben “Bu söz hak sözdür. Fakat senin emrinle ben bunu söylemem.” Onun böyle bir hayır tavsiyesi altında bir mel’âneti olduğunu bilirdi.

Şeytan’dan asla kurtuluş yoktur. Ancak onu uzaklaştırmak ve zayıflatmak mümkündür. Resûlullah efendimiz (sallallahü aleyhi ve sellem) “Yolculukta insan, devesini zayıflattığı gibi, mü’min de şeytanını zayıflatabilir” buyurdu. Kays bin Haccac; “Şeytanımı bana gösterdiler. Çok zayıflamıştı. ‘Neden bu hale geldin’ diye sordum. ‘Senin yanına geldiğim zaman besili hayvanlar gibi idim. Şimdi kuş kadar kalmadım’ dedi. ‘Neden?’ sualime ‘Zikrullah ile beni erittin’ dedi.”

Şeytan’ın kalbe giriş yolları:
1) Şerri, hayır gibi göstermek, 2) Kötülüğü iyilik gibi göstermek, 3) Haramı helâl gibi göstermek, 4) Mekruhu mübah gibi göstermek, 5) Şehvet ve gazaplı anlarında insanları aldatmak, 6) Haset ve hırs: Kul bir şeye haris oldu mu artık hakkı görmekten kör ve hakikati duymaktan sağır olur. 7) Helâl bile olsa doyasıya fazla yemektir. Zira insan fazla yiyince şehveti artar. Şehvet ise şeytanın silahıdır. 8) Dünya süsüne tamah etmek, arzu duymak. Öyle ki âdeta tamah ettiği şey onun mabudu olur, 9) Âdemoğluna işlerinde acelecilik ettiği zamanlarda ona vesvese vermek. Resûl-i Ekrem efendimiz “Acele şeytandan teenni ise Allah’tandır” buyurdu. 10) Cimrilik ve yoksulluk korkusu vermek, 11) Mezhep taassubu ile hasımlara kin tutmak, onları küçümsemek ve hakaretle bakmaktır. Bir imâmın mezhebinden olduğunu iddia edip onun ahlâkı ile ahlâklanmayanın kıyamet gününde hasmı o imamdır. 12) Allahü tealanın zat ve sıfatları hakkında akıllarının almadığı meselelerde düşünceye sevk edip, şüpheye düşürmek. Dinini zayıflatmak, 13) Şeytanın kalbe giriş kapılarından biri de sûizandır.