Fahreddin Zeylâî hazretleri Hanefî fıkıh âlimlerindendir. Mısır’da Kızıldeniz sahilinde Zeylâ kasabasında doğdu. 743 [m. 1343] de Mısır’da vefât etti. (Kenz) kitabını şerh ederek (Tebyîn-ül-hakâık) adını vermişdir.
Tebyîn kitabından bir bölüm:
Ehl-i sünnet itikadı: Cennetle müjdelenen Ehl-i sünnet itikadında olan bir insanın şunlara inanması lazımdır:
Allahü teâlâ birdir, öncesi yoktur. Cisim değildir. Şekilli, sınırlı ve sayılı değildir. Bir mekânda değildir. Hiçbir şey O’na benzemez. Allahü teâlânın, zatı ile kaim ezeli sıfatları vardır. Bu sıfatları şunlardır: Hayat (diri olmak), ilim (bilmek), sem’ (işitmek), basar (görmek) kudret (gücü yetmek), irade (istemek), kelam (söylemek) ve tekvin (yaratmak)tır. Âlem, Allahü teâlâ tarafından yoktan var edilmiştir. Kulların bütün fiillerini yaratan Allahü teâlâdır. Allahtan başka yaratıcı yoktur. Kulların fiillerinin kullardan meydana çıkması, Hak teâlânın dilemesi, istemesi, hükmetmesi, kazası ve takdiri iledir. Allahü teâlânın kulun yaptığı ibadetlere sevap vermesi, O’nun fazlından ve ihsanındandır. Günahlara ceza vermesi ise, O’nun adaletindendir. Hak teâlâ, hidayet ve dalaletin yaratıcısıdır. Dilediğini doğru yola iletir, dilediğini dalalete düşürür. Kul için faydalı olanı yaratmak, Allahü teâlânın üzerine vacip değildir.
Resûlullah efendimizin (sallallahü aleyhi ve sellem) bir gecede, uyanıkken ve bedeniyle Mescid-i Haram’dan Mescid-i Aksâ’ya gitmesi, oradan semaya ve Allahü teâlânın dilediği yerlere yükselmesi haktır, gerçektir.
Yeryüzündeki canlıların ruhlarını almakla vazifeli melek vardır ve gerçektir. Kulların günah ve sevaplarını yazan Kirâmen kâtibîn melekleri vardır. Kabirde kafirlere ve bazı günahkâr Müslümanlara azap olunması haktır. Salih mü’minlerin de kabirde nimetlere kavuşması gerçektir.
Kabirde Münker ve Nekir’in sual sorması, öldükten sonra dirilmek, kıyamet günü amellerin tartılması, Sırat köprüsü, Peygamberlerin ve seçilmiş salih kulların günahkâr mü’minlere şefaat etmeleri, Cennet ve Cehennem, hak ve gerçektir. Cennet ve Cehennem, şu anda vardır ve bakidir.