Fudayl bin Iyad hazretleri “Tevazu, ister cahilden, ister çocuktan duyulsa da hakkı tereddütsüz kabul etmektir” buyuruyor. Kabul edemeyen kibirlidir. Çok kimse, bu kötü hastalığa yakalanmıştır. Kibirli olan, salih insan olamaz.
Hadis-i şerifte buyuruldu ki:
“Kibir, hakka, razı olmamak ve insanları küçük görmektir.”
Bu hastalıktan kurtulmaya çalışmalı. Kur’an-ı kerimde iyilerin ettiği dua şöyle bildiriliyor:
“Rabbimiz, bizi ve bizden önce gelip geçmiş mümin kardeşlerimizi affet; kalblerimizde, mümin kardeşlerimize karşı hiçbir kin bırakma!” (Haşr 10)
İnsanların gaflete, hatta günaha, isyana, küfre dalması çeşitli sebepler yüzünden olur. Bunlar insandan insana değişmekle beraber, cehalet, kibir, dostunu düşmanını ayırt edememesi bunların başında gelir. Kibirli insan, dini konularda gaflete düşer, şuursuz olur…
İnsanın gafletine sebep olan çok şey varsa da üçü önemlidir:
1- İnsanı tanımamak, yaratılış gayesini bilmemek. 2- İşlerin sebeplerle yaratıldığını bilmemek. 3- Ölümü unutmak.
Tevazu güzeldir, zenginde tevazu daha güzeldir. Kibir çirkindir, fakirde kibir daha çirkindir.
Mahsul, ovadaki sulu ve yumuşak toprakta yetişir, dağda, sert toprakta yetişmez. Hikmet de, mütevazı olanın kalbinde gelişir, kibirlinin gönlünde gelişmez. Bir kimse, başını yükseğe kaldırırsa, tavana değer ve yaralanır, eğerse tavan ona gölgelik eder ve kendini korur. Kendini büyük gören küçüktür. Kendini küçük gören büyüktür.
Hazreti Ali buyurdu ki: “Ey oğul! Sana söyleyeceğim sekiz husus var ki, bunları aklından çıkarma: En büyük vahşet kibirdir. En büyük zenginlik akıldır. En büyük fakirlik ahmaklıktır. En büyük meziyet güzel ahlâktır. Ahmaklarla asla dostluk kurma. Çünkü o sana faydalı olayım derken zarar verir. Yalancılarla dostluk kurma. Çünkü onlar sana uzak olanı yakın, yakın olanı da uzak gösterirler. Cimri insanlarla yakınlık kurma. Çünkü cimri adam ihtiyacın olan şeyi bile senden esirger, vermekten çekinir. İslâmi hayattan uzak olanlarla dost olma. Çünkü seni âdi şeylere götürürler.”