Sual: Namus ne demektir? Cebrail aleyhisselama niçin namus-u ekber denmiştir?
CEVAP
Namus kelimesinin ırz, doğruluk, kanun, din, iffet, edeb, hayâ, nizam, emniyet gibi birçok manası vardır. Birkaç örnek verelim:
Bir kimsenin mahrem, gizli sırları olup, işlerinin ve hallerinin iç yüzüne vâkıf olan kimseye, onun namusu denir. Hayırlara ait gizli hâllere vâkıf olana da namus denir. Cebrail aleyhisselam, diğer meleklerin vâkıf olmadıkları, vahyin sırlarına vâkıf ve mahrem olması cihetiyle ona, namus-u ekber denilmiştir.
Din anlamında da kullanılır. İslamiyet’e namus-i ilahi de denir.
Nizam anlamında da kullanılır. Ramazan-ı şerif ayı, İslam dininin namusudur. Âşikâre oruç yiyen, bu aya hürmet etmemiş olur. Bu aya hürmet etmeyen, İslamiyet’in namus perdesini yırtmış olur.
Allahü teâlânın günahları örtmesi o kadar çoktur ki, emrini dinlemeyen, yasaklarından sakınmayan azgınları, gizli günahlarını açığa çıkarıp rezil ve rüsva etmiyor ve namus perdelerini yırtmıyor.
Allah’tan gayrisine yemin edilmez. Namus üzerine de, yemin edilmez. Mesela (Namusum ve şerefim üzerine) dense, dine uygun yemin olmaz. Bir hadis-i şerif meali şöyledir:
(Emanet yani namus için yemin eden, bizden değildir.) [Ebu Davud]
Namussuz, genelde iffetsiz, edepsiz, hayâsız, fahişe gibi manalarda kullanılıyorsa da, emniyeti, nizamı bozanlara, İslamiyet’e uymayanlara, Allah’ın kanunlarına yani emir ve yasaklarını çiğneyenlere de denir. Bu bakımdan namussuz; kanunsuz, kanunu çiğneyen anlamına da gelir.