GEREKSİZ YERE ALDIRMAYIN!
Menisküs tedavisinde hastalar ameliyattan 4 saat sonra yürüyebilir ve 3 hafta sonra spora dönebilir. Gereksiz menisk alımı ve doktorun tavsiye ettiği egzersizleri ihmal ise dizde kireçlenmeye yol açar.
Menisküsle mücadelede başlangıçta yapılması gereken 4 önemli uygulama;
– İstirahat
– Buz uygulama
– Baskı bandaj (ödemi ve ağrıyı alıcı jel, krem tarzı uygulama sonrası)
– Dizin vücuttan yukarıda tutulması
Tedavi için anestezi altında eklemin yerine getirilmesi gerekebilir. Yırtık fazla ise veya tekrar meydana geliyorsa, kıkırdağın ameliyatla alınması söz konusu olabilir.
Menisk yırtıkları ameliyatsız ve ameliyatla tedavi edilirler. Ameliyatsız tedavide yırtık, 3 haftalık ve meniskin kanlanma bölgesinde, kenarları ayrılmamış ve çevre yırtığın uzunluğu 15 mm’den küçük ise, iyileşme ihtimali vardır. Bunun dışındaki yırtıklarda ise, artroskopik girişimle hem kesin, hem de gerekli tedavi yapılır. Damarlı bölge çevre yırtıklarda dikiş, damarsız bölgedeki yırtıklarda ise kısmi, tama yakın veya tam olarak meniskler çıkarılır.
YIRTIK MENİSKİN ALINMASI
En sık uygulanılan diz artroskopik cerrahisidir. Hasarlı menisk bölümü kesilerek çıkarılır. Küçük yırtıklarda meniskin küçük bir bölümü alındığı için hastalarda herhangi bir hareket kaybına yol açmaz. Eğer meniskin 1/3 kısmının iyileşmesi mümkün değilse bu kısım alınır. Çok parçalı büyük yırtıklar da alınmak zorunda kalınabilir. Menisk alınmasının avantajı, ameliyattan 4 saat sonra yürünür ve 3 hafta sonra spora dönülebilir. Meniskin büyük kısmının yırtık olduğu durumlarda, meniskin büyük bir kısmı bazen de tamamı alındığından ciddi bir fonksiyonel bozukluğu bağlı zaman içinde diz ağrılarına ve kireçlenmeye sebep olur. Bundan dolayı gereksiz durumlarda meniskin alınmaması, dikilmesi önerilir. Meniskin alınmasına bağlı olarak oluşan ağrılı durumlarda genç hastalarda kadavradan menisk nakli gerekebilir.
MENİSKİN DİKİLMESİ
Meniskin eklem kapsülüne yakın ve iyileşme potansiyeli gösteren 2/3’lük dış kısmı menisk fonksiyonlarının % 90’ını yaptığından bu bölgedeki yırtıklar mümkün olduğunca dikilmelidir. Böylece menisk orjinale yakın biçimde iyileşerek uzun vadeli bir diz performansı sağlar. Ameliyat sonrası 6-8 hafta koltuk değneği kullanılması gerekmesi, % 10 dikilen yırtığın iyileşmemesi, spora dönüşün 3-4 ayı bulması dezavantajlarıdır. İşe erken dönmede, uygun ve yeterli fizik tedavi en etkili faktörlerin başında gelir.
NE?ZAMAN DOKTORA?GİTMELİ?
Dizinizde aşağıdaki durumları hissettiğinizde ortopedi hekimine müracaat edin…
– Diz ekleminin hareketi sırasında ağrı
– Gerginlik ve şişlik
– Eklemde boşluk hissi
– Dizde sıvı akışı hissi
– Eklemde kilitlenme – Kaslarda zayıflama,
– Basmada hassasiyet.
Egzersizle yaraya destek olun
> Menisk yaralanması şüphesi durumlarında öncelikle kişiye diz bağlarına yönelik egzersizler yaptırılmalıdır. Diz ameliyatı için sıra bekleyenlerin uyluk kaslarına her gün belirli sıralar dahilinde egzersizler yaptırmak son derece önemlidir. Bu egzersizler kasların gereksiz yere zayıf kalmasını önleyerek rehabilitasyon dönemini büyük ölçüde kısaltır.
> Diz bağlarını oluşturan kasları ve dizi bükmeye yarayan kasları çalıştıracak egzersizler yapılmalıdır.
> Artroskopik (ameliyat) girişimden sonra, hemen uyluk ön bölge kasları ve uyluk arka bölge kaslarının izometrik ve izotonik hareketlerle rehabilitasyona başlanır. Eğer menisk çevresel yırtıkları dikişle tamir edilmişse, spora 6 ay sonra, kısmi menisk çıkarmalarda, iyi bir fizik tedaviden sonra 2-3 hafta içerisinde spora dönülebilir.
> Meniskin sadece 1/3 dış kan dolaşımının bulunduğu eklem kapsülüne yakın bölgelerdeki yırtıklarda meniskin kendi beslenmesi sayesinde iyileşebilir. 2/3 iç bölgede ise tam bir tamir olmaz. Her zedelenmiş menisk bulgu verecek diye de bir kaide yoktur.
> Yırtık ve şikayete sebep olan menisk yırtıkları kıkırdakta aşınmaya ve ileri dönemde kireçlenmeye yol açar. Genç, aktif hayat süren kişilerde menisk yırtıklarının ameliyatla tedavisi tavsiye edilir.
OKUYUCULARIMIZA CEVAPLAR
Hiçbir ilacı doktorunuza danışmadan bırakmayın
> Rumuz Derya
Yaşım 26, boyum 1.62, kilom 63. Normalde 57 kilo falandım. OKB ilaçları ağır gelince doktoruma danışmadan bıraktım. Sonra kilo aldım. 1.5 senedir stresli günler yaşıyorum. Beynimde uyuşmalar oluyor ve aşırı uykum geliyor, yorgunluk oluyor. İlaçları bıraktığım için mi böyle oluyor?
CEVAP: Kıymetli kardeşim, temel kural olarak hiçbir ilacınızı hekiminize danışmadan bırakmayın ve başlamayın. Kullandığınız tür antidepresan ilaçlara başlamadan önce mutlaka detaylı bir dahili muayeneden geçip gerekli kan tahlillerini yaptırtmak lazım. Şikayetlerinize yol açan altta yatan her hangi bir metabolik hastalık olup olmadığı tespit edilmeden sadece hemen depresyon deyip ilaca başlamamak lazım. Beyninizdeki uyuşma ve aşırı uyku gelmesi durumu kan yağları, zararlı kolesterol olan LDL yüksekliği ve faydalı kolesterol HDL düşüklüğü ile demir eksikliği anemisi veya hipotiroidi dediğimiz tiroid fonksiyon yetersizliği kaynaklı olabilir. Bunlarla ilgili detaylı muayene ve tetkik yaptırmadan bu tür ilaçlara başlamak hatalı olabilir.
Önce fazla kiloları ver daha sonra ameliyat ol
> Rumuz Nazire
Yaşım 53, boyum 1.60, kilom 80. Kalçamda eklem sıvısı bitmiş ve kireçleme var. İlaç verildi, şikayetlerim hafifledi ama tam olarak geçmedi. Ameliyat olmam lazımmış. Sizin tavsiye edeceğiniz bir yöntem var mı?
CEVAP: Nazire Hanım, eklemleri oluşturan kemik ve kıkırdakların en büyük düşmanı fazla kilolardır. İdealin üzerindeki her 1 kg fazlalık; bel, kalça ve diz eklemlerimize en az 25 kat fazladan ağırlık olarak yansır. Fazla kilolarını vermedikten sonra ameliyat olsan da, faydasını göremez, belki daha da kötü olabilirsin. Kilolarını verdiğin takdirde; belki de eklemin tam hasara uğramamışsa ameliyata bile gerek kalmayabilir. Eğer kıkırdak doku tamamen kaybolmuş, eklem aralığı ileri seviyede daralmışsa kilolarını verdikten sonar ameliyatını olabilirsin. Yine hekim tarafından verilecek nonsteroid antienflamatuvar ve kıkırdak oluşumunu uyaran, eklemin tamir etme noktasında yardımcı ve faydalı etkileri olabilen glikozamin ve kondritin sülfat grubu ilaçlardan da fayda görürsün.