Ebû Beşr el-Basrî rahmetullahi aleyh, meşhûr hadîs, fıkıh âlimi ve evliyânın büyüklerindendir. Tebe-i tâbiînden olup, Basra’da yaşamıştır. 793 (H. 177) veya 802 (H. 186)’de, bir rivayete göre de 805 (H. 189) senesinde vefât etmiştir.
Ebû Beşr el-Basrî hazretleri, yaşadığı ibret verici hadîselerden bâzılarını, insanlara nasîhat ve ders olması bakımından nakletmiştir. Şöyle anlatmıştır:
Hizmetlerimi görmesi için bir köle satın almıştım. Gece evimde kalmasını istedim. Fakat geceleri kapılar kapalı olduğu halde evde yoktu. Sabah olunca eve geldi ve bana üzeri işlenmiş bir dirhem altın verdi. Bunu nereden aldın deyince:
“Efendim, ben size her gün böyle bir dirhem vereceğim. Karşılığında geceleri beni serbest bırakmanızı istiyorum” dedi. O günden sonra her gece evden çıkıp gider, sabahleyin döner ve bir dirhem getirirdi…
Aradan bir müddet geçti. Bir gün komşum yanıma gelip; “Kölen mezarları açıyor, kefen soyuyor” dedi. Bu söz beni çok üzdü. “Ben onu eve hapsedeceğim” dedim. Kapıları kilitledim, akşam oldu, yatsı namazından sonra kölem evden gitmek üzere kalktı. Tâkip ettim, kapalı kapılara işâret edince, kapılar açılıveriyordu. Evden çıktı. Kurak bir yere vardı. Elbisesini çıkarıp üzerine eski bir çul giydi. Sabaha kadar namaz kıldı. Sabaha doğru şöyle duâ etti:
“Ey yüce sâhibim! Efendime götüreceğim ücreti gönder!” Gökten üzerine bir dirhem düştü alıp cebine koydu. Onun hakkında yanlış düşündüğümden dolayı tövbe edip, Allahü teâlâdan af diledim. Sonra da bu kölemi âzâd etmeye, serbest bırakmaya karar verdim. Fakat kölem kayboldu… Bir müddet sonra karşıma kırata binmiş biri dikildi ve; “Ey Abdülvâhid! Burada ne oturuyorsun?” dedi. Durumu baştan sona anlattım. Atlı; “Şimdi sen bulunduğun yerden ayrılma. Kölen bu gece yanına dönecek” dedi. Oturup bekledim, ortalık kararınca bir de baktım ki, kölem geldi. Yanında bir sofra vardı. Bana; “Buyur ye efendim!” dedi. O benzerini görmediğim yiyeceklerden yedim. Sabah namazından sonra kölem elimden tutup, duâ etti. Sonra birkaç adım attık. Birdenbire kendimi evimin önünde buldum. Kölem bana dönüp;
“Efendim, siz beni âzâd etmeye karar vermediniz mi?” dedi. “Evet” dedim. Yerden bir taş alıp âzâd edilme bedeli olarak bana verdi. Bir de baktım ki, taş altın oldu. Sonra ayrılıp gitti…
Bu hadiseyi komşularıma anlatıp; “O, mezâr soyan değil nûr saçan imiş” dedim. Komşularım onun kerâmetlerini duyunca ağlayıp, hakkında yanlış düşündüklerinden dolayı pişman olup, tövbe ettiler…