OSTEOARTROZ: EKLEM KİREÇLENMESİ -2-
KOMŞU KASLARDA KRAMPLAR
Eklem hareket bozukluğu, komşu kaslarda güçsüzlük ve kramplara da yol açar. Eklem çevresindeki adalelerde zayıflama eklem hareketlerini daha da olumsuz etkilediğinden hastalığın ilerlemesine yol açar.
Değerli okuyucularımız, osteoartroz (eklem kireçlenmesi), herkeste farklı seyredebilir; bir kişideki belirtiler diğerinde aynı olmayabilir. Hemen hemen tüm eklemlerde görülebilir ve oluştuğu ekleme göre belirtiler verir. Bununla birlikte bütün eklemler için ortak şikayetler de vardır. Bu hafta bu belirtileri mercek altına alıp “Doktora ne zaman gidilmeli?” sorusuna cevap arayacağız… Kişide aşağıdaki şikayetlerin varlığı, osteoartrozu akla getirir:
AĞRI VE HAREKET KISITLILIĞI
Ağrı, hastanın doktora gitmesine sebep olan ana ve başlıca sebeptir. Ekleme yapılan baskı sonucu ortaya çıkan ağrı başlangıçta eklem hareketinden sonra ortaya çıkar ve dinlenmeyle geçer. Ağrı çoğunlukla hasta tarafından iyi tarif edilemez ve künt (belli belirsiz) bir sızı şeklindedir. Hastalık ilerledikçe, en ufak bir harekette ve hatta dinlenme esnasında da ortaya çıkar. Ağrıya bağlı olarak hareketin kısıtlanması sonucu ekleme komşu adalelerde zayıflama oluşur. Bu zayıflama neticesi kasların ekleme olan koruyucu desteği de iyice azalır. Bu safhada ağrılar, hastayı geceleri uykudan uyandırabilecek kadar şiddetli bir hâl alır. Örneğin ellerdeki kireçlenmede herhangi bir şeyi açmak, elle bir şey sıkmak, kavramak çok zor hâle gelir, kavanoz kapağı açmak bile ağrılıdır.
Kalça ekleminin kireçlenmesinde bacağın içe ve dışa açılması bir hayli ağrılıdır. Ağrı sadece kalçada değildir. Bacağın içine kadar yayılabilir. Omurganın bel bölgesini tutan kireçlenmelerde ağrı bacaklara yayılabilir.
SERTLİK, TUTUKLUK VE ŞİŞLİK
Osteoartrozlu eklemde sertlik, tutukluk veya katılık hissi ve ağrı yanında bazen de şişlik ortaya çıkar. Eklem tutukluğu sabah kalkıldığında veya gün içinde hareketsiz kalındıktan sonra eklemlerde meydana gelen sertlik şeklinde hissedilir. Tutukluk da, ağrıda olduğu gibi hava değişiklikleri ile yakından alakalıdır. Bu sertlik 1-2 dakikadan 15-20 dakikaya kadar sürebilir. Harekete başladıktan 5-20 dakika sonra kaybolur. Ancak ilerleyen zamanlarda istirahat hâlindeyken de ağrı vardır ve kişinin günlük hayatında ciddi kısıtlamalar oluşturur. Romatizmada görülen sertlik ise kireçlenmedekinden çok daha fazla uzun sürer. Yaşlılarda eklemi birkaç defa açıp kapamakla geçen tutukluk olabilir. Bu çok önemli değildir, birkaç adım atınca geçer.
Dışarıdan bakıldığında eklemin normal şeklini kaybederek genişlemiş ve deforme olması hareket kısıtlılığı ve eklemlerdeki bozulmalar, hastalığın ileri dönemlerinde ortaya çıkar. Eklemde herhangi bir darbe sonucu veya yapılan ters bir hareket sonucu sıvı toplanması, iltihaplanma eklemin etrafındaki yumuşak dokunun şişmesi ile eklem daha da geniş görülebilir. Pürtükleşen kıkırdak hareketle parçalanıp eklem boşluğuna düşer. Gerek kıkırdakta, gerekse eklem çevresi dokulardaki değişikliklerin etkisiyle kemik dokusunda kistler oluşur. Vücut ağırlığıyla ezilerek çevreye taşan kıkırdak, çevredeki bağları zorlayarak kemik zarını kemikten ayırır. Bu kemiksi çıkıntılara osteofit diyoruz.
EKLEMLERDEKİ GARİP SESLER
Eklemden tıkırtı şeklinde ses gelmesi yani krepitasyon, kıkırdak kaybı ve eklem yüzeyinin düzensizliği sonucu, eklemlerde görülen takır tukur seslerdir. En sık dizde, daha az kalçada duyulur. Eklemdeki sesin sebebi, kireçlenme sonucu eklem yüzeyini kaplayan kıkırdağın harabiyeti ve bu esnada oluşan diğer olaylarla düzensiz hâle gelen eklem yüzeyindeki bozukluktur. Hastalık ilerledikçe ses daha da artar. Bu duruma kırakman diyoruz.
EN SIK GÖRÜLDÜĞÜ YERLER:
Sivri burunlu ayakkabı kireçlenme yapar
Eklem kireçlenmesi en çok diz, el, kalça ve bel ile boyun omur-larında görülür. Ayakta ise genelde gençlikte sıkı ve sivri burunlu ayakkabı giyme alışkanlığından olur, yürüme ağrılı olabilir
Osteoartrozun en sık görüldüğü eklemler şunlardır:
> Diz: Şişman kadınlarda daha sık görülür. Yürümede, merdiven inmede ve çıkmada zorluğa yol açar. İleri dönemlerde eklem eğrilir. “O” görünümünde bacak ortaya çıkar. Ağrı diz bölgesinde olup yorgunluk ve hareketle artar. Tutukluk istirahatten sonra olur. Diz eklem faresi denilen parçacıklar sebebiyle aniden kilitlenip hareket edemez hâle gelir. Sıvı toplanabilir. Hareket kısıtlılığı ve dizin bükülü kalması ileride gelişir.
> El: Eldeki uç parmak eklemleri ve özellikle başparmak kökündeki eklem (kişinin cisimleri kavramada zorluk çekmesine sebep olur). Parmaklarda kistler ve nodüller ortaya çıkar. Eğrilme sonucu, parmaklarda şekil bozuklukları ve güçsüzlük de oluşur.
> Kalça: Erkek ve kadınlarda eşit oranda görülür.
> Omurgalar: Boyundaki bir veya daha fazla omur arasındaki diskte oluşmuş hasar değişiklikleri ve sonrasında osteofit denen kemiksi çıkıntılar oluşur. Osteoartroz herhangi bir eklemde gelişebilirse de en çok boyunun en hareketli bölgeleri olan 4., 5., 6. ve 7. omurların arasında (ağrı kollara, başın arka kısmına yayılabilir) ve belde iki yerin (diskler ve faset denilen arka eklemler) tutulması şeklinde ortaya çıkar. Genelde çocuklukta veya gençlikte düşmeler, ağır kaldırmalar, trafik kazaları sonucu başlar, belirtiler 35-40 yaşından sonra ortaya çıkar. Bazen hiç şikayetsiz, yıllarca yaşanır.
> Belde en hareketli bölge olan ve en fazla yük taşıyan 4., 5. bel omurları ve 1. kuyruk sokumu omuru arasındaki kısımlar etkilenir. Kireçlenme sonucu oluşan ağrı bacaklara yayılabilir. Uzun süreli bel ağrıları, hafif tutukluk ve kısmen hareket azalması olur, istirahatle şikayetler azalır.
> Ayrıca leğen kemiği ve uyluk kemiği arasındaki kalça eklemi kireçlenince ağrı kasığa, kalçaya veya dize yayılabilir, ayak parmaklarında ise başparmak eklemi en sık tutulur.
HAFTAYA: TEŞHİS, TEDAVİ VE KORUNMA YOLLARI
OKUYUCULARIMIZA CEVAPLAR
Tiroid yumrusundan ameliyatla kurtulun!
> Rumuz Sabriye
Şikayetlerimden dolayı doktora gittim, tiroid USG çekildi, kan tahlilinde TSH: 1.2178, USG’de tiroid bezi boyutları normal, her iki lob homojen yapıda, istmusta 20×12 mm boyutunda heterojen hipokojen nodül izlendi. Yorumlarınız lütfen!
CEVAP: Saygıdeğer okuyucum, sizin tiroid bezinizin ebatları ilaç tedavi şansını kaybetmiş hipoekojen yani soğuk nodül (yumru) mevcut. Soğuk nodüller 10-15 yıl içinde %10-15 oranında kanserleşme riski taşıdığından, sizdeki de 10 mm’nin çok üzerinde olduğundan ilaçla kaybolma ihtimali yok. Önce nodülden ince iğne aspirasyon biyopsisi yapılarak hücre yapısı ortaya konmalı, ardından da bu nodülün bulunduğu lop veya tiroid bezinin tamamının cerrahi olarak çıkarılması lazım. Ameliyatta çıkan tüm parçanın da patolojik tetkiki yapılarak neticesine göre uzun dönem tedavisi planlanır. Takiben her 2-3 ayda bir TSH kontrolleri ile tiroid hormon replasman tedavisi dahiliye uzmanı tarafından ayarlanır. En kısa sürede ultrasonografi altında İİAB yaptırın ve neticesine göre ameliyat olun lütfen!
Sedef hastalığının ilaçsız tedavisi var
> Rumuz Sibel
Kardeşimde 2 hafta önce ayağının küçük bir kısmında kızarıklık, beyazımsı bir renk değişimi oldu. Sonra bu durum testislerinde ve boynunda görüldü. Her şey iki hafta içinde oldu. Doktor, ‘Sedef hastalığı’ dedi. Ne yapacağımızı bilmiyoruz!
CEVAP: Kıymetli okuyucumuz, Sedef hastalığı psikosomatik hastalıklar yani; vücudun aşırı stres ve gerilim altında kalarak savunma sisteminin direncinin düşmesi üzerine çeşitli organlarda ortaya çıkan hastalık grubundandır. En önemli tedavisi ise, stresten uzaklaşmaktır. Bunu da, üzerimize düşen maddi ve manevi vazifelerimizi yaptıktan sonra gerisini Yüce Allah’a bırakmakla başarabiliriz. Böylece kişinin ruh yapısı düzeldikten sonra çoğu defa ilaca bile ihtiyaç kalmaz. Yine de gerekirse ruhi rahatlatıcılar, kortizon ihtiva eden kremler ve bazı UV ışın tedavileri uygulanabilir. Söylediklerimi yaptıktan sonra kardeşinizin şikayetleri devam ederse cildiye uzmanı meslektaşımıza tekrar müracaat etsin.
e-mail: aile.doktoru@tg.com.tr