Bütün
ibadetlerin kabul olması, helal lokmaya bağlıdır. İbadetler on
kısımdır: Dokuz kısmı helal kazanmaktır. Bir kısmı da bildiğimiz bütün
ibadetlerdir…
Âmidî hazretleri kelam ve usûl-i fıkıh âlimidir. 551’de (m. 1155)
Âmid’de (Diyarbakır) doğdu. İlk tahsilini burada yaptıktan sonra
Bağdat’a gitti. Orada tahsilinin tamamlayıp Aziziye Medresesinde
müderrislik yaptı. 631 (m. 1233)’de orada vefat etti. Bir dersinde şöyle
anlattı:
Bütün ibadetlerin kabul olması, helal lokmaya
bağlıdır. Büyüklerden çoğu buyurdu ki, ibadetler on kısımdır: Dokuz
kısmı helal kazanmaktır. Bir kısmı da bildiğimiz bütün ibadetlerdir. O
halde müminler helal kazanmaya çalışmalıdır. Haramdan ve şüphelilerden
kaçınmalıdır. Ebû Hüreyre “radıyallahü anh” buyuruyor ki: Resûlullah’tan
“sallallahü aleyhi ve sellem” işittim. Buyurdu ki: (Allahü teâlâ
güzeldir. Yalnız güzel yapılan ibadetleri kabul eder. Allahü teâlâ,
Peygamberlerine emrettiğini mü’minlere de emretti ve buyurdu ki: Ey
Peygamberlerim! Helal yiyiniz ve salih, iyi işler yapınız! Müminlere de
emretti ki, ey iman edenler! Sizlere verdiğim rızıklardan helal olanları
yiyiniz!). Resûl “aleyhisselâm” sözüne devam ederek buyurdu ki: (Uzak
yoldan gelmiş, saçı sakalı dağılmış, yüzü gözü toz içinde bir kimse,
ellerini göğe doğru uzatıp dua ediyor. “Yâ Rabbî!” diye yalvarıyor.
Halbuki yediği haram, içtiği haram, gıdası hep haram. Bunun duası nasıl
kabul olur?). Yani haram yiyenin duası kabul olmaz buyurdu. İşte haramı,
helali, şüphelileri ve faizi bilmeyen, bunları birbirinden ayıramayan,
haramdan kurtulamayıp ibadetleri boşuna gider. Abdullah bin Mes’ûd
“radıyallahü anh” buyuruyor ki: Alışveriş, yani ticaret ilmini bilmeyen
faiz yer. Resûlullah “sallallahü aleyhi ve sellem” buyurdu ki: (Bile
bile bir dirhem gümüş değerinde faiz yemek, otuz zinadan daha çok
günahtır). Mal müminin yardımcısıdır. Çalışınız, helal kazanınız! Öyle
bir zamanda bulunuyorsunuz ki, muhtaç olursanız, dininizi verip
alırsınız. Dini verip de yememek için, alın teri ile yemelidir. Hadîs-i
şerifte, (Elinin emeği, alnının teri ile ye, dinini satıp yeme!)
buyuruldu. Bir hadis-i şerifte, (Helale, harama dikkat ederek çalışıp
kazanan kimseyi, Allahü teâlâ çok sever). Bir hadis-i şerifte, (Bir
dirhem gümüş kıymetinde haram alan kimseyi, yirmibeşbin sene Cehennemde