Tartışmanın zararlarını bildirmeye bugün de devam ediyoruz: 5- Övünmeye sebep olur: Tartışmacı, galip gelirse, kendini övmekten kurtaramaz. (Şu delilleri getirerek onu susturdum) diye kendini över. Hâlbuki, (Çirkin olan doğru, kişinin kendini övmesidir) denilmiştir. Allahü teâlâ da kendimizi övmekten bizi meneder. Bir âyet-i kerime meali:
(Elbette Allah, kendini beğenip övünen hiç kimseyi sevmez.) [Lokman 18]
Arkadaşını mağlup etmekle övünülen bir cemiyette, kardeşliğin tesisi mümkün olur mu? Övünmek, başkasını hakir, aşağı görmekten ileri gelir. Bir hadis-i şerif meali:
(Din kardeşini hakir görmek, insana kötülük olarak yeter.) [Müslim]
6- Kusur araştırmaya sebep olur: Tartışmacı, karşıdakinin gizli kusurlarını araştırmaktan kendini alamaz. Nerede ne demiş diye araştırır. Hâlbuki Allahü teâlâ, başkalarının kusurlarını araştırmayı yasaklamıştır. Tartışmacı, onun bedenî kusurlarını ima ile de olsa söyler. Mesela gözlüklüyse, (Bu gerçekler gözlükle görülmez, gerçeği görmek için gözlük yetmez) diyerek onun, gözündeki kusurunu, bedenî kusurlarını ilmî noksanlığı için bir sebepmiş gibi gösterir.
7- Gıybete sebep olur: Tartışmacı, karşı tarafın sözlerini başkalarına anlatır. (O şöyle dedi, ben şöyle cevap verdim) diyerek kendini gıybetten kurtaramaz. Her ne kadar sözleri doğru olarak nakletse bile, maksadı onun âcizliğini göstermek olduğu için, o da bu konuşmalardan razı olmayacağına göre, sözleri gıybet olur. Hâlbuki gıybet felakettir. Bir hadis-i şerif meali:
(Kıyamette, sevab defteri açılan bir kimse, “Ben şu ibadetleri yapmıştım, burada yazılı değil” der. “Onlar, silinip gıybet ettiklerinin defterlerine yazıldı” denir.) [İsfehani]
8- Nifaka, riyaya yol açar: Tartışmacı, görünüşte karşıdakine sevgi gösterir. O ise bu sevgisinin yalan olduğunu bilir. Bu, münafıklık alametidir. Tartışmacı başkalarının gözüne, gönlüne girebilmek için bazen demagojiye sapar. Halka yaranmak ve dille sevgi gösterip, kalben bir mümine buğzetmek riyadır. Riya ise felakettir. Bir hadis-i şerif meali: (Riya küçük şirktir.) [Taberani]
9- Hakkı kabul etmemeye sebep olur: Tartışmacının nefret ettiği şey, hakkın karşıdakinin ağzından çıkmasıdır. Hâlbuki hakkı kabul etmemek büyük felakettir. Bir hadis-i şerif meali:
(Allahü teâlânın en sevmediği kimse, hakkı kabul etmemek için inat gösterendir.) [Buhari]
10- İnada sebep olur: İnat, karşımızdakini aşağı görmeye, ondan nefret etmeye, ona düşmanlığa yol açar. Bir hadis-i şerif meali:
(Din kardeşine itiraz etme, [üzücü] şaka yapma ve verdiğin sözden dönme!) [Tirmizi]