Vekî Bağdâdî

Vekî Bağdâdî hazretleri meşhur tefsir ve fıkıh âlimlerindendir. 260’ta (m. 874) Bağdad’da doğdu. Tefsir âlimi İbn-i Cerîr Taberî’nin talebesi olup 350 (m. 961)’de Bağdad’da vefat etti.  Tefsirinde buyuruyor ki:
Bekara suresinin yüz altmış dördüncü ayetinde mealen; (Muhakkak ki, [yıldızlarla süslü] göklerin ve [dağlar, denizler ve nebatat ile süslü] Arz’ın yaratılışında, gece ve gündüzün birbirini takibinde, [insanları ve] insanlara faydalı olan şeyleri denizde götürüp giden gemilerde; yeryüzü kuruduktan sonra, Allahü teâlânın gökten yağmur indirerek nebatatı diriltmesinde, o Arz üzerinde, her türlü hayvanatı yaymasında, rüzgarları her taraftan estirmesinde, sema ile arz arasında bulutların, Allahü teâlânın emir ve hükmü ile gitmesinde, akıl, fikir ve nazar sahibi olanlar için, Allahü teâlânın kudret ve azametine deliller ve ibretler vardır) buyurulmuştur.
Fussilet sûresinin elli üçüncü ayetinde mealen; (Biz onlara [Mekke halkına], gerek âfâkta [göklerde ve yerde], gerek kendi nefislerinde [yaratılışlarının latifliğinde ve benzersizliğinde, kudretimize delalet eden] ayetlerimizi [Güneş, Ay, yıldızlar, ağaçlar, rüzgâr, yağmur, insanın ana rahminde, uzuvlarının teşekkülü vb.] göstereceğiz. Nihâyet Onun [Kur’an-ı kerimin ve Resûlullahın] söylediği şeyin hak olduğu, kendilerine zahir olacaktır) buyrulmuştur. Bu ayet-i kerimelerde bildirilen, afaktaki âyetlerden, yani yeryüzünde Allahü teâlânın kudretini gösteren alametlerden murat, gökler, yıldızlar, gece, gündüz, güneşin şuaları, karanlık, gölge, anasır-ı erbaa [su, ateş, toprak ve hava] gibi, Allahü teâlânın kudretine delalet eden şeylerdir. Enfüsteki yani insanın kendindeki âyetlerden [alametlerden] murat, ana rahminde çocuğun azalarının teşekkülü gibi şeylerdir. Bu âyet-i kerimelerde, âfâkî ve enfûsî delillerin bildirilmesinin hikmeti, kulların, zıddı ve misli olmaktan münezzeh, her şeyi bilen, hikmet sahibi ve her şeye kadir olan Allahü teâlânın varlığını bilmeleri, [Ona iman ve ibadet etmeleri] içindir. Kısaca, bu mükemmel ve muntazam fiiller, bunların faili, yaratıcısı olan, Allahü teâlânın ilminin ve kudretinin kemaline delalet etmektedir. Kelam âlimleri bunu çeşitli deliller ile ispat etmişlerdir.

Comments are closed.